Электроника МК-33 – nowoczesność i archaizm w jednym

Zdarzają się przypadki, w których producent wypuszcza urządzenie, które już w dniu premiery jest przestarzałe, pozbawione nowoczesnych rozwiązań. Przykładem takiego sprzętu może być radziecki kalkulator Электроника MK-33 (Elektronika MK-33), ale czy na pewno? 
 
Kalkulator wraz z dedykowanym pokrowcem
Электроника MK-33 to rosyjski kalkulator kieszonkowy wydany w 1985 roku, choć powinienem napisać w 1978 r., bo to właśnie wtedy pojawił się model СЗ-33 (S3-33) pierwowzór MK-33. Oba urządzenia są praktycznie identyczne, po prostu po 7 latach produkcji odświeżono nazwę i kolor klawiszy. Kalkulator, który dotarł do mnie jakiś czas temu, posiada dodatkowo oryginalne etui wykonane ze skaju, na którym umieszczono dumny napis объединение (светлана) ленинград, co możemy przetłumaczyć jako Stowarzyszenie Swietłana Leningrad.  
 
Kalkulator jak przystało na urządzenie kieszonkowe, ma niewielki rozmiary, podobnie do dzisiejszych smartfonów. Górna część obudowy wykonana została w całości z jednego, tłoczonego arkusza aluminium, w którym wycięto otwory na przesłonę wyświetlacza i przyciski. Oznaczenie modelu, jaki same opisy klawiszy zostały naniesione bezpośrednio na metal, ale mimo upływu czasu trzymają się dość dobrze. Niestety sama klawiatura jest dość słabej jakości, przyciski wykonane z plastiku są twarde, a ich skok jest niewielki, przez co nigdy do końca nie wiadomo czy konkretny klawisz został wciśnięty.  
Tabliczka znamionowa

Druga część obudowy to już klasyczny, kruchy radziecki plastik, w kolorze, który kiedyś był biały. Istniała również wersja z czarnym tyłem. Na spodzie umieszczona została tabliczka znamionowa z oznaczeniem modelu – Электроника MK-33, numerem seryjnym i datą produkcji – marzec 1992 r. Na samej górze znalazła się zaś zaślepka gniazda na baterie.  

Miejsce na baterię

Kalkulator mógł być zasilany trzema ołowiowymi ogniwami o oznaczeniu D-0,1 lub D-0,125. Każde z nich posiadało napięcie nominalne 3V. Niestety mój egzemplarz ich nie posiada. 

Puste miejsce po gnieździe zasilającym

Drugim sposobem zasilania urządzenia było podpięcie go do dedykowanego zasilacza Электроника BP2-3S. Mój kalkulator jest jednak pozbawiony gniazda zasilania, co ciekawe nadal pozostał ślad po taśmie lub naklejce, która zakrywała otwór w obudowie. Powody braku gniazda mogą być tak naprawdę dwa – mogło ono ulec uszkodzeniu i ktoś je po prostu wymontował lub nie zostało zamontowane fabrycznie. Podejrzewam, że prawdziwa jest druga teza, ponieważ od początku lat 90. standardem było niemontowanie gniazda zasilającego.  

Ładowarka do ogniw ołowiowych

Mimo braku akumulatorów w zastawie jest do nich ładowarka. Ciekawa konstrukcja mogąca ładować wszystkie ogniwa jednocześnie po wpięciu bezpośrednio do gniazdka.

Wnętrze ładowarki

Jako że całość skręcona jest tylko jedną śrubką, postanowiłem zajrzeć do środka i po odlutowaniu dwóch przewodów można zobaczyć minimalistyczny obwód złożony z dwóch pozbawianych oznaczeń diod prostowniczych i dwóch rezystorów o wartości 18k.  

Nowoczesność i archaizm

Porównanie konstrukcji Radzieckiej i Japońskiej
Электроника MK-33 jest prostym kalkulatorem obsługującym podstawowe funkcje takie jak dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie, ale znalazło się też kilka nowości. Model ten jako pierwszy w rodzinie sowieckich kalkulatorów kieszonkowych otrzymał obsługę zmiany znaku, procentów i działania na dwóch rejestrach. Poza tym istniały dwie wersje obsługujące działanie 1/x lub pierwiastka kwadratowego. Ciekawostką może być też, że to właśnie w tym modelu (rodzina kalkulatorów kieszonkowych) po raz pierwszy Rosjanie zastosowali wyświetlacz LED, rezygnując jednocześnie z lamp VFD. 
 
Wszystko to wygląda bardzo dobrze, ale tylko z perspektywy bloku wschodniego, gdy spojrzymy szerzej, to nie jest już tak kolorowo. Obok naszego dzisiejszego bohatera możecie zobaczyć kalkulator SHARP EL-208 wydany w 1979 roku, także oba urządzenia dzieli różnica zaledwie kilku miesięcy. W czasie, gdy Sowieci dopiero przechodzili na wyświetlacze LED, urządzenia z Japonii działały już na stosowanych do dziś wyświetlaczach ciekłokrystalicznych. LEDy były już od dawna w odwrocie. Poza tym ogólna jakość SHARPa mimo wieku jest nadal doskonała, a klawiatura nie różni się niczym od obecnie produkowanych kalkulatorów. W takim porównaniu urządzenie wyprodukowane w Leningradzkiej fabryce Swietłana nie wypada zbyt dobrze, co tu dużo mówić było ono przestarzałe już w momencie premiery. Różnice w technologii widać też we wnętrzu obu urządzeń, ale o tym później.  

Wnętrze kalkulatora Электроника MK-33

Электроника MK-33 po zdjęciu obudowy

Obudowa urządzenia pozbawiona jest jakichkolwiek śrubek i trzyma się na trzech zatrzaskach – dwóch u dołu i jednym na górze. Zdejmując obudowę, należy uważać na przyciski, które mogą bardzo łatwo wypaść, najlepiej jest trzymać kalkulator metalową częścią obudowy do dołu. 

W aluminiowej części nie znalazło się nic prócz plastikowych klawiszy i osłony wyświetlacza. 

Zdjęta czarna osłona PCB
Pierwszym elementem, który należy usunąć, aby dostać się do płyty głównej jest czarny, plastik przytrzymujący wyświetlacz. On również trzyma się tylko na kilku zatrzaskach.
 
Płyta główna urządzenia

Po usunięciu czarnego, plastikowego elementu można bezpiecznie wyjąć laminat. Trzyma się on jednak na dwóch przewodach dostarczających napięcie zasilania z gniazda na baterie. Sama płyta główna jest dość złożona – znalazły się tutaj dwa układy scalone, dodatkowa przylutowana od góry płytka oraz wyświetlacz. 

Porównanie kalkulatora SHARP i Elektronika

Widząc już wnętrze Rosyjskiego kalkulatora, można porównać je do konstrukcji z Japonii. Cóż widać tutaj dość spory przeskok technologiczny, w kalkulatorze SHARPa mamy tylko jeden układ scalony umieszczony na niewielkiej płytce PCB, robi to wrażenie w porównaniu z radzieckim przepychem. 

Układy sterujące
Mózg kalkulatora Elektronika MK-33 tworzą dwa układy scalone – K145KT3P (po prawej), którego zadaniem jest obsługa wyświetlacza oraz KR145IK16 – zarządza on klawiaturą oraz wykonuje wszystkie obliczenia. W wersji z obsługą działania 1/x moduł KR145IK16 zamieniany był na K145IK16. Oba chipy przylutowane zostały powierzchniowo, a na uwagę zasługuje też ich enigmatyczny brązowy kolor obudowy. 
 
Ciekawostką może być fakt, że według „Książki informacyjnej o zawartości metali szlachetnych w wyrobach i elementach ogólnego zastosowania przemysłowego. Zatwierdzonej przez pierwszego sekretarza KPZR w 1985 r. oraz Ministerstwo Obrony Narodowej ZSRR w 1986 r.” układy K145KT3P i KR145IK16 zawierają kolejno 0,0241g i 0,00018g złota. 
Obwód taktujący

Zadaniem elementów umieszczonych na dodatkowej płytce jest wygenerowanie sygnałów taktujących, niezbędnych do działania kalkulatora. 

Rzadko oglądana strona wyświetlacza

Urządzenie wyposażone zostało w dziewięciocyfrowy wyświetlacz, z czego osiem służy do wyświetlania cyfr, a jedna przeznaczona została dla znaku minus. Wyświetlacz ten oparty został na technologii LED i przypomina te stosowane w kalkulatorach Unitry.  

Problem z plastikiem chroniącym wyświetlacz

Jak już wcześniej wspomniałem, mój egzemplarz kalkulatora pozbawiony jest zarówno baterii jaki dedykowanego zasilacza także, aby go uruchomić postanowiłem dolutować i wyprowadzić na zewnątrz przewody podłączone do baterii 9V. 

Po dokonaniu takiej modyfikacji i złożeniu urządzenia wyszedł na jaw pewien problem. Okazało się, że stan półprzezroczystego plastiku pozostawia wiele do życzenia. Niestety jest on na tyle zniszczony, że nie sposób odgadnąć, jaka cyfra jest akurat wyświetlana, dlatego, aby przeprowadzić kilka testów, musiałem zdjąć górną obudowę. 

Wada "ujemnego zera"

Электроника MK-33 podobnie jak wiele urządzeń z epoki boryka się z problemem tzw. „ujemnego zera”. Wykonując działanie 1-2+1 otrzymujemy wynik -0, niestety jest to wada konstrukcyjna układu KR145IK16 i nie da się jej wyeliminować. 

Przekroczenie zakresu wyświetlania

Ciekawe zachowanie kalkulatora można zaobserwować również po przekroczeniu zakresu wyświetlanej liczby w górę lub w dół. W pierwszym przypadku na wyświetlaczu pojawi się pojedynczy znak minus, natomiast gdy liczba będzie zbyt mała, wyświetlone zostanie zero.  

Электроника MK-33 w pełnej okazałości

Cóż Электроника MK-33 to bardzo ciekawe urządzenie, można powiedzieć pionierskie. Nowe funkcję, aluminiowy korpus, po raz pierwszy zastosowany wyświetlacz LED. Niestety nowoczesność kalkulatora kończy się wraz z przekroczeniem granicy krajów bloku wschodniego. W porównaniu do zachodnich konstrukcji kalkulator ten był od początku przestarzały, a jego jakość pozostawiała wiele do życzenia. 

Na początku lat 70. inżynierowie z Leningradzkiego Stowarzyszenia Oprzyrządowania Elektronicznego "Swietłana" (Светлана) rozpoczęli pracę nad następną kalkulatora Электроника C3-07 (Elektronika C3-07). Urządzenie to było dość prostą konstrukcją z zaledwie piętnastoma klawiszami, co oznacza, że niektóre funkcję musiały być przypisane do tego samego przycisku. Takie rozwiązanie było dość problematyczne, nie raz zdarzały się pomyłki, a i samo wstukiwanie odpowiedniej sekwencji trwało dość długo. W następcy modelu C3-07 konstruktorzy musieli wyeliminować te niedogodności. 

Na początku lat 70′ XX wieku Japońskie przedsiębiorstwo CANON produkowało głównie profesjonalne kalkulatory biurowe. Ich jakość była naprawdę wysoka, wszak w tamtym czasie Japończycy specjalizowali się przede wszystkim w sprzętach przemysłowych, których jakość wykonania z założenia jest lepsza w porównaniu do urządzeń konsumenckich.

Źródła:

  • https://elektronika.su/all/elektronika-mk-33/
  • https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%9A-33
  • http://www.arithmomuseum.com/album.php?cat=c&id=311&lang=en
  • http://www.calcuseum.com/SCRAPBOOK/BONUS/09183/1.htm

Chcesz być na bieżąco?
Dołącz do newslettera

Otrzymywać będziesz powiadomienia o nowych artykułach oraz informacje o projektach, nad którymi pracuję.

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przewiń do góry